Σ η μ ε ί ω μ α Κ α λ λι τ ε χ ν ι κ ο ύ Δ ι ε υ θ υ ν τ ή
Ανοικτοί πολιτιστικοί διάλογοι, συμπερίληψη, εξωστρέφεια. Τρεις έννοιες φάροι. Τρεις έννοιες που μας οδήγησαν τα τρία τελευταία χρόνια.
Ο καλλιτεχνικός προγραμματισμός για τη χειμερινή περίοδο 2024-2025 δεν είναι παρά η συνέχεια όλων όσα ονειρευτήκαμε, μεθοδικά σχεδιάσαμε και καταφέραμε να υλοποιήσουμε τις προηγούμενες δύο χρονιές. Το ρεπερτόριο περιλαμβάνει και φέτος μια ευρεία βεντάλια επιλογών: νέα ελληνικά και ξένα θεατρικά έργα συμπορεύονται με κλασικά του παγκόσμιου δραματολογίου, με συλλογικές κειμενικές συνθέσεις, πρωτότυπες δραματουργίες, μεταγραφές εμβληματικών θεατρικών έργων και λογοτεχνικών κειμένων.
Στον φετινό χειμερινό προγραμματισμό έχει ενταχθεί και ένα αφιέρωμα στο νεοελληνικό έργο. Ανατέθηκε σε Έλληνες συγγραφείς η συγγραφή πρωτότυπων θεατρικών έργων ειδικά για το Εθνικό Θέατρο∙ εντάχθηκαν νεοελληνικά έργα που ανεβαίνουν για πρώτη φορά ή που έχουν να παρουσιαστούν πολλά χρόνια στην ελληνική σκηνή∙ έγιναν αναθέσεις σε δραματουργούς να συγγράψουν πάνω σε θεματικές που προτάθηκαν από τις/τους σκηνοθέτριες/τες∙ συμπεριλήφθηκαν πρωτότυπες θεατρικές διασκευές μυθιστορημάτων γνωστών Ελλήνων λογοτεχνών.
Οι δραματουργίες και της φετινής χρονιάς θίγουν κρίσιμα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της εποχής μας όπως η προάσπιση της δημοκρατίας, η απόδοση δικαιοσύνης, ο παραλογισμός του πολέμου, η θέση της γυναίκας, τα δικαιώματα των μειονοτήτων, τα στεγανά της ελληνικής οικογένειας, η περιθωριοποίηση της τρίτης ηλικίας, η βία στο διαδίκτυο.
Το Εθνικό Θέατρο έχει να αντιμετωπίσει τον χειμώνα που μας έρχεται μια μεγάλη πρόκληση. Μέσα στον επόμενο χρόνο έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει η εκ βάθρων ανακαίνιση της Σκηνής «Μαρίκα Κοτοπούλη» στο Θέατρο REX. Ένα μεγάλο −πολύ ωφέλιμο− έργο, που σχεδιάζεται και θα υλοποιηθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού, εντασσόμενο στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Με τα έως τώρα δεδομένα και οι τρεις σκηνές του REX θα κλείσουν, προσωρινά, από τα μέσα Ιανουαρίου του 2025 μέχρι και τα τέλη του έτους. Το Εθνικό Θέατρο συνεχίζει απρόσκοπτα το καλλιτεχνικό του έργο, χωρίς να μειώσει στο ελάχιστο την παραγωγική του δραστηριότητα, είτε αξιοποιώντας τις υπάρχουσες κτιριακές δομές του κτιρίου Τσίλλερ και του συγκροτήματος «Σχολείον της Αθήνας-Ειρήνη Παπά» είτε χρησιμοποιώντας χώρους εκτός Εθνικού. Έχει σχεδιαστεί συμπαραγωγή με την Εθνική Λυρική Σκηνή, η οποία θα παρουσιαστεί στην Εναλλακτική της Σκηνή, συνεργασία με το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν στο Θέατρο της Οδού Φρυνίχου, καθώς και η στέγαση παραγωγών στο θέατρο «Χώρος» στον Βοτανικό.
Η πολυποίκιλη δραστηριότητα του Εθνικού δεν εξαντλείται στην παραγωγή θεατρικών παραστάσεων. Συνεχίζεται με εξαιρετική επιτυχία ο θεσμός των θεατρικών εργαστηρίων. Το Μικρό Εθνικό εμπλουτίζει φέτος τη δραστηριότητά του με νέα εργαστήρια και νέες θεματικές. Την ίδια στιγμή, ιδιαίτερη σημασία δίνεται και σε δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα που προσφέρονται δωρεάν στην κοινότητα: επαναφέρουμε τον θεσμό του Επισκεπτηρίου στα νοσοκομεία, συνεχίζουμε να παρέχουμε θεατρικά εργαστήρια σε σωφρονιστικά ιδρύματα και σε άτομα που βρίσκονται στο στάδιο της απεξάρτησης. Επιπλέον, στο πλαίσιο του προγράμματος της Πολιτιστικής Συνταγογράφησης προσφέρουμε για πρώτη φορά εργαστήρια δραματοθεραπείας σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας. Ακόμα, πιστοί στην αρχή για ένα θέατρο ανοιχτό σε άπαντες συνεχίζουμε και φέτος τις παραστάσεις καθολικής προσβασιμότητας.
Σε λίγες εβδομάδες ολοκληρώνεται ένα έργο πνοής: η ψηφιοποίηση και τεκμηρίωση του ιστορικού αρχείου του Εθνικού Θεάτρου. Σύντομα θα είναι διαθέσιμα on line νέα εργαλεία: πολύτιμο νέο αρχειακό υλικό, ψηφιακές περιηγήσεις στο κτίριο του Τσίλλερ και στα κοστούμια του ιστορικού βεστιαρίου, αλλά και πολλές άλλες δυνατότητες.
Στο πλαίσιο των συνεργειών καλωσορίζουμε φέτος μια νέα συνεργασία με τον Οργανισμό Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ. Πρόσφατα εγκαινιάστηκε στο κτιριακό συγκρότημα «Σχολείον της Αθήνας-Ειρήνη Παπά» η έκθεση σύγχρονης τέχνης Space of Togetherness.
Στον τομέα της εξωστρέφειας συνεχίζουμε να διευρύνουμε το δίκτυο διεθνών συνεργασιών. Το Εθνικό Θέατρο θα διοργανώσει τον Απρίλιο του 2025, για πρώτη φορά στην ιστορία του, το Διεθνές Θεατρικό Συνέδριο της European Theatre Convention (ETC), του σημαντικού αυτού δικτύου θεάτρων της Ευρώπης, μέλος του οποίου είναι και το Εθνικό, φιλοξενώντας εκπροσώπους θεατρικών οργανισμών από 30 και πλέον χώρες. Το Συνέδριο θα πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα με τη διεξαγωγή του 3ου κατά σειρά Showcase, όπου επιμελήτριες/τες και διευθύντριες/ντες οργανισμών του εξωτερικού, αλλά και ξένοι δημοσιογράφοι θα κληθούν να παρακολουθήσουν τις παραγωγές μας και να γνωρίσουν Έλληνες δημιουργούς του θεάτρου. Συνολικά, πάνω από 150 επαγγελματίες του θέατρου από το εξωτερικό θα συναντηθούν στις αρχές Απριλίου στην Αθήνα και το Εθνικό Θέατρο. Παράλληλα, συνεχίζεται και το πρόγραμμα καλλιτεχνικής ανταλλαγής και φιλοξενίας Ελλήνων καλλιτεχνών στο εξωτερικό και ξένων δημιουργών στο Εθνικό (Residencies) που εγκαινιάσαμε τον περασμένο Μάιο.[1]
Πετύχαμε τα τελευταία τρία χρόνια, σε μεγάλο βαθμό, έναν βασικό μας στόχο: την ορατότητα του ελληνικού θεάτρου στο εξωτερικό. Η οργάνωση ενός ετήσιου Showcase, για πρώτη φορά στην ιστορία του Εθνικού, βοήθησε σημαντικά να γνωρίσουν οι ξένοι συνάδελφοι τη δραστηριότητά μας. Παράλληλα έγινε συστηματική προσπάθεια για καλλιέργεια των διεθνών μας σχέσεων με συνεχή ταξίδια στο εξωτερικό, επαφές που είμαι σίγουρος ότι θα δώσουν καρπούς τα επόμενα χρόνια. Ήδη παραστάσεις μας άρχισαν να ταξιδεύουν ανά τον κόσμο και να γνωρίζουν τη διεθνή αποδοχή.
Επιδιώξαμε να είμαστε καλλιτεχνικά και κοινωνικά ενεργοί, όχι μόνο με τις επιλογές ρεπερτορίου, αλλά και οργανώνοντας ανοικτές συζητήσεις πάνω σε φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα και αναπτύσσοντας περαιτέρω τις κοινωνικές μας δράσεις. Συμπράξαμε με διάφορους σημαντικούς πολιτιστικούς φορείς της εγχώριας πολιτιστικής ζωής. Συνεχίσαμε και εμπλουτίσαμε προγράμματα και δράσεις προηγούμενων καλλιτεχνικών διευθύνσεων. Δημιουργήσαμε για το Μικρό Εθνικό έναν νέο σύγχρονο πολυχώρο όπου στεγάζονται πλέον τα εκπαιδευτικά μας εργαστήρια. Διευρύναμε, όσο ήταν δυνατόν, το δίκτυο των περιοδειών μας στο εσωτερικό, εγκαινιάζοντας, το περσινό καλοκαίρι ένα νέο πρόγραμμα, σε συνεργασία με το ΔΙΑΖΩΜΑ, και την υποστήριξη του ΥΠΠΟ. Μέσω του προγράμματος «Γνωριμία με τα αρχαία θέατρα της Ελλάδας» το Εθνικό ταξίδευσε σε 15 αρχαία θέατρα όλης της ηπειρωτικής επικράτειας, σε μέρη που δεν είχε παίξει ξανά.
Υπερασπιστήκαμε το θέατρο συνόλου και το κοινό μάς εμπιστεύτηκε. Οι σκηνές μας γέμισαν κόσμο. Αυξήσαμε σημαντικά τα έσοδα του οργανισμού. Μεγαλώσαμε την παραγωγική μας δραστηριότητα παρέχοντας περισσότερες θέσεις εργασίας. Προσδώσαμε στις σκηνές του Εθνικού διακριτή φυσιογνωμία. Επανιδρύσαμε την Πειραματική Σκηνή με νέο προσανατολισμό, αφιερώνοντάς την στους νέους δημιουργούς. Συνεργαστήκαμε με πολλούς και διαφορετικούς δημιουργούς του ελληνικού θεάτρου, όλων των γενεών, δίνοντας χώρο σε ποικίλες αισθητικές τάσεις: από τις πλέον πειραματικές αναζητήσεις έως τις κλασικές αναγνώσεις έργων. Θελήσαμε να διευρύνουμε το κοινό μας προσφέροντας στους θεατές μας πολλές και διαφορετικές δυνατότητες επιλογών. Υπήρξαν, φυσικά, και παραστάσεις που δίχασαν, αλλά και παραστάσεις που άφησαν ισχυρό καλλιτεχνικό αποτύπωμα, γνωρίζοντας την ενθουσιώδη αποδοχή κοινού και κριτικής. Για όλες είμαι περήφανος −ανεξαρτήτως υποδοχής και αποτελέσματος− γιατί ξέρω με τι κόπο και αγάπη έγιναν από τους δημιουργούς τους και με τι φροντίδα εκτελέστηκαν από το Εθνικό.
Είμαι πολύ χαρούμενος για όσα έως τώρα καταφέραμε. Όλα αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας. Όλων των καλλιτεχνών φυσικά που συνεργάστηκαν μαζί μας, αλλά και όλων των εργαζομένων του Εθνικού: των ανθρώπων του διοικητικού και οικονομικού τομέα, των τεχνιτών των εργαστηρίων μας, των τεχνικών, του προσωπικού των σκηνών, των θεατρολόγων, των ειδικών συνεργατών και τόσων άλλων ειδικοτήτων. Όλες και όλοι συνέβαλαν αποφασιστικά. Ευχαριστώ όλους τους ανθρώπους του Εθνικού, είμαι ευγνώμων για τη συνεργασία και την υποστήριξή τους.
Ονειρευτήκαμε ένα θέατρο εξωστρεφές, «φωτεινό», συμπεριληπτικό. Πιστεύω ότι δεν προδώσαμε τα όνειρά μας.
Σας προσκαλούμε να ονειρευτείτε και φέτος μαζί μας.
Σας περιμένουμε να μοιραστείτε μαζί μας «Έναν Κόσμο Ανοιχτό».
Γιάννης Μόσχος
