Ο Γλάρος, το γόνιμο έργο του Τσέχωφ, παρουσιάζεται από το Θέατρο Σημείο σε μια νέα, τολμηρή και απολύτως προσωπική προσέγγιση από το σκηνοθέτη και συγγραφέα Αλέξανδρο Διαμαντή.
«Η ζωή όπως τη βλέπουμε στα όνειρά μας». «Χρειαζόμαστε νέους τρόπους έκφρασης»! «Η εποχή μας είναι νεκρή»! «Να μάθεις να έχεις πίστη». «Γράφω αυτό που μου υπαγορεύει η ψυχή μου». Λόγια μιας παράστασης που θέλει ν’ ανατρέψει όλες μας τις βεβαιότητες γύρω από το γνωστό έργο του Τσέχωφ. Ο έρωτας και η τέχνη, ο πυρετός και ο συμβιβασμός, η οργή και η απάθεια, η δημιουργία και η πίστη – ο δρόμος που οδηγεί στον όλεθρο είναι στρωμένος με αγαθές προθέσεις.
Πέρα από το θέατρο, πέρα από τη λογοτεχνία, πέρα από τον έρωτα, η παράσταση αυτή σκοπεύει να μιλήσει για την κοινωνία και ταυτόχρονα για τον εαυτό: ο Θεός – η απουσία του. Η πίστη – η δοκιμασία της. Η εξέγερση – η προετοιμασία της. Η ευτυχία – η ανάμνησή της. Η ποίηση – η επιβίωσή της. Πώς παλεύουμε με τα κύματα του ανεξάντλητου Κόσμου; Τί αφήνει πίσω του το πέρασμά μας από τη ζωή; Υπάρχει ελπίδα για τους δυστυχισμένους;
Η Αρκάντινα είναι μια δυνατή γυναίκα, ζει λες και η επόμενη στιγμή θα είναι η τελευταία της. Ο Τρέπλιεφ είναι ο γιος της Αρκάντινα, ζει σε κατάσταση ασφυξίας. Είναι ερωτευμένος με τη Νίνα, η οποία με τη σειρά της, είναι ερωτευμένη με τη ζωή, που την κοιτά όπως ένα καναρίνι μέσα από το κλουβί του. Ο Τριγκόριν είναι ο εραστής της Αρκάντινα και τώρα διεκδικεί μια δεύτερη ευκαιρία στη νιότη. Ο Σόριν είναι ο αδελφός της Αρκάντινα και θείος του Τρέπλιεφ και δεν έζησε ποτέ του τίποτα, αλλά θέλει να ζήσει. Η Μάσσα, που έχει παρα-μεγαλώσει κοντά σ’ όλους αυτούς, αναζητά το αντίδοτο στον μάταιο έρωτα. Ο Ντορν, ο οικογενειακός γιατρός, δεν έχει θεραπεία για καμία αρρώστια. Όλοι τους παλεύουν να προχωρήσουν, κόντρα στο ρεύμα, και το κυρίαρχο ερώτημα του έργου είναι αν θα τα καταφέρουν ή όχι – τί καταφέρνει κανείς ποτέ και πώς;
Ερωτεύονται κι απογοητεύονται. Εκρήγνυνται, φωνάζουν και κλαίνε κι έπειτα χορεύουν όλοι μαζί, αγαπημένοι πάλι. Αστειεύονται με θάρρος εμπρός στην καταστροφή και στο θάνατο. Αυτοί οι ήρωες δεν είναι ούτε θεοί, ούτε βασιλιάδες, ούτε πολεμιστές. Είναι όπως ένα μερμήγκι που κατεβαίνει τον τοίχο – χωρίς καθόλου αλαζονεία πως τάχα επιτελούν έναν άθλο. Οι ήρωες αυτοί δημιουργήθηκαν από τον Τσέχωφ, 21 χρόνια πριν από μια μεγάλη Επανάσταση. Άραγε σήμερα, που ξαναεμφανίζονται, τί προμηνύουν;
Σκηνοθετικό Σημείωμα –
Tί απομένει από το πέρασμά μας από τη ζωή;
Αν, όπως έλεγε ένας μεγάλος σκηνοθέτης του περασμένου αιώνα, καθήκον μιας παράστασης είναι να θέσει ερωτήματα, τότε αυτή η δουλειά, ο «Γλάρος» του Τσέχωφ που σκηνοθετώ, θεωρώ πως θέτει το εξής ένα: τί απομένει από το πέρασμά μας από τη ζωή;
Για να εξετάσει αυτό το ζήτημα, η παράσταση χρησιμοποιεί το εργαλείο της μνήμης. Μ’ αναφορά στον Προυστ, στην Γουλφ, στον Σεφέρη, στον Ρίτσο, στον Ρίλκε και στον Ντοστογιέφσκι, ξαναείδα το κείμενο του Τσέχωφ με μια ελευθερία υπό περιορισμούς. Στην πραγματικότητα, προσπάθησα να αντιμετωπίσω τον Τρέπλιεφ σαν ένα πρόσωπο απολύτως μόνο, με την υπαρξιακή έννοια του όρου, με τον τρόπο που πάντοτε είναι κανείς απολύτως μόνος στη ζωή, εγκλωβισμένος σ’ έναν διαρκή διάλογο με τον εαυτό του – με ποιόν άλλον;
Από αυτή την άποψη, στη σκηνοθεσία μου αυτή, συνεχίζω να εξετάζω την ίδια θέση που μ’ έχει απασχολήσει και στις προηγούμενες δουλειές μου: αντιμετωπίζω τον κεντρικό χαρακτήρα (Βέρθερος, Κοριολανός, Δον Ζουάν, Τρέπλιεφ κ.α.) ως την μοναχική συνείδηση που θυμάται και ξαναζεί, με τον τρόπο του Σίσυφου τα συμβάντα εκείνα που συγκρότησαν την μοναδική κι ανεπανάληπτη πορεία του στη ζωή.
Αλέξανδρος Διαμαντής
