Το πολιτικό δοκίμιο της Νάζλα Νακλέ Σερουτί, με τον χαρακτηριστικό τίτλο, Το παλαιστινιακό θέατρο και ο Φρανσουά Αμπού Σαλέμ, που προλογίζει ο σπουδαίος Γάλλος θεατράνθρωπος Ολιβιέ Πυ, θα κυκλοφορήσει τη νέα χρονιά, σε μετάφραση Μαρίας Τσεκούρα και Νεκτάριου-Γεώργιου Κωνσταντινίδη από τις εκδόσεις Εύμαρος. Η Εποχή προδημοσιεύει τον πρόλογο του Ολιβιέ Πυ, συστήνοντας για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό το σπουδαίο θέατρο της Παλαιστίνης.
Με την τεράστια ποιητική του δύναμη ο Μαχμούντ Νταρουίς[1] ανάγει την Παλαιστίνη σε μία μεταφορά. Όμως αυτή η μεταφορά σήμερα, όπως χθες, όπως εδώ και δεκαετίες, δεν μπορεί να μένει μέσα στα βιβλία ή στην καρδιά ενός ποιητή. Πρέπει να ενσαρκωθεί, να μεταβιβαστεί, να βιωθεί, και όχι μόνο από τους Παλαιστίνιους. Με τη δύναμη αυτής της μετουσίωσης από την πολιτική στην ποιητική διάσταση, είμαστε όλοι Παλαιστίνιοι. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, η παλαιστινιακή ουτοπία έχει περισσότερο παρά ποτέ την αξία μιας μεταφοράς. Αν αρνηθούμε αυτή τη μεταφορά, αρνούμαστε επίσης το διεθνές δίκαιο, την οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου, την αναγνώριση μιας πολιτικής προόδου και υπό αυτή επίσης την έννοια, είμαστε όλοι Παλαιστίνιοι.
Άνοιγμα αυλαίας σε κατεχόμενη γη
Η συνταρακτική διαδρομή του Φρανσουά Αμπού Σαλέμ, την οποία αυτό το βιβλίο αφηγείται με τόση ευαισθησία, είναι η απόπειρα να δημιουργηθεί από αυτή τη μεταφορά, μια πολιτική δράση. Το θέατρο είναι η αίθουσα αναμονής του πολιτικού γίγνεσθαι. Αυτό που δεν μπορεί να υπάρξει –και παρ’ όλα αυτά δεν θα μπορούσε να πεθάνει– έχει ως χώρο ύπαρξης το θέατρο, το οποίο είναι πιο αναγκαίο από οτιδήποτε, θεμελιώνει το μέλλον, αρνείται το αδύνατο, γίνεται μια ελπίδα. Ένας άνθρωπος μόνος επιχείρησε κάτι τέτοιο: να δώσει χώρο στην παλαιστινιακή ελπίδα μέσα από το θέατρο. Με άλλα λόγια, ξαναβρίσκοντας τα ίχνη της διαδρομής του μαθαίνουμε τόσο για την πολιτική του στράτευση, τις χαμένες μάχες που δεν μπορούμε να αρνηθούμε, όσο και για τη βαθιά κλίση του στο θέατρο. Το θέατρο εφευρίσκει μια άλλη πραγματικότητα σε βαθμό που αποπραγματοποιεί την πραγματικότητα, το συρματόπλεγμα μεταμορφώνεται σε τριανταφυλλιά.
Όμως, αυτό το ταξίδι του Φρανσουά Αμπού Σαλέμ προς τα αστέρια τού στοίχισε ένα σημαντικό τίμημα. Ο τραγικός του θάνατος, η τελευταία του πτήση, μάς υπενθυμίζει πως αυτό που ορισμένοι θεωρούν σαν μια ρομαντική στάση ζωής είναι στην πραγματικότητα ένας ανελέητος αγώνας. Ένας αγώνας στον οποίο πρέπει καθημερινά και με όλες σου τις δυνάμεις να κάνεις το αδύνατο δυνατό ή τουλάχιστον να αναιρείς για μια στιγμή την αδυνατότητα του δυνατού. Αυτό συμβαίνει σε όλα τα αυθεντικά θέατρα αλλά το άνοιγμα της αυλαίας σε αυτή την κατεχόμενη γη τού προσδίδει προφανώς μια πιο τραγική διάσταση.
Ποιητική νίκη των ηττημένων
Η Παλαιστίνη δεν είναι η μόνη κατεχόμενη χώρα, όμως λίγες χώρες γνώρισαν μια κατοχή που προσπάθησε να εξαφανίσει ακόμη και το ίδιο το όνομα αυτής της χώρας και κατ’ επέκταση το όνομα του λαού της. Υπήρξαν όμως ποιητές και καλλιτέχνες, συγγραφείς και απλοί πολίτες, για τους οποίους αυτή η απόπειρα να εξαφανιστεί το όνομα της Παλαιστίνης προσέδωσε σε αυτό το όνομα τη δύναμη μιας μεταφοράς.
Αυτό θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ποιητική νίκη των ηττημένων. Ο Φρανσουά Αμπού Σαλέμ ανύψωσε αυτή την ανεστραμμένη νίκη. Για εκείνον, η δυνατότητα της εξορίας δεν απομάκρυνε το παλαιστινιακό όνειρο από τη γενέθλια γη του, αντιθέτως, εξόριστος στο δικό του έδαφος, ο παλαιστίνιος ποιητής υπενθυμίζει σε όλους τους ποιητές πως η εξορία είναι μια πατρίδα. Η ανθρωπότητα είναι παλαιστίνια.
